Ense Ağrısı: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Ense Ağrısının Nedenleri

Tansiyon Yüksekliği

Ense ağrısının yaygın nedenlerinden biri tansiyon yüksekliğidir. Tansiyon yükseldiğinde, başın arka kısmında başlayan ve tepe noktasına kadar ilerleyen bir ağrı hissedilebilir. Bu ağrı genellikle kulak çınlaması ile birlikte görülür. Eğer bu belirtiler mevcutsa, tansiyonun düzenli olarak ölçülmesi ve sonrasında bir kardiyoloji uzmanına başvuru yapılması gerekir. Eğer ölçüm sonuçlarında tansiyonun normalin çok üzerinde olduğu görülürse acile başvuru yapılması gerekir çünkü yüksek tansiyon kontrol altına alınmadığında ciddi sonuçlar doğurabilir, örneğin beyin kanaması riski…

Kas Spazmı

Ense ağrısının diğer bir yaygın nedeni kas spazmlarıdır. Özellikle boynu sağa ya da sola çevirirken ağrı hissediliyorsa, bu durum kas spazmına bağlı olabilir. Bu tür ağrılarda, öncelikle istirahat edilmeli, ağrı olan bölgelere kantaron yağı vb. ile hafif masaj yapılmalıdır. Mümkün olduğunca ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler alınmamalıdır çünkü ağrı vücut için bir sinyal görevi görür ve ağrıyı kesmek sinyali yok etmektir. Bu durumda vücut hasarlı bölgeyi tamir edemez. Bunun dışında ağrı kesicilerin ciddi yan etkileri vardır. Eğer gerçekten dayanılmaz derecede şiddetli ağrı varsa o zaman bir adet ağrı kesici ya da kas gevşetici alınabilir; bunun dışında mümkün olduğunca ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlardan uzak durmak sağlık açısından daha doğru bir davranıştır. Ağrı ile mücadelede mümkün olduğunca bitkisel tedaviler, fizik hareketler, fizik tedavi, nöralterapi vb. yöntemlere başvurmak daha faydalıdır. Bu şekilde ağrının birkaç gün içinde geçmesi beklenir, aksi takdirde daha ileri tetkiklere başvurmak gerekebilir. Kas spazmına bağlı ense ağrılarının tekrarlamaması için düzenli boyun egzersizleri önerilir. Eğer çok şiddetli bir ağrı varsa direk olarak acil servise başvurmak da akılda tutulması gereken bir seçenektir.

Kalp Problemleri

Kalp ile ilgili problemler de ense ağrısına neden olabilir. Özellikle ağrı sol kola vuruyorsa bu durumda altta yatan nedenin kalple ilgili olabileceği düşünülmelidir. Bu durumda hemen acil servise başvuru yapılması gerekir. Kalp krizinde ilk seçeneklerden birisi olan asetil salisilik asit (aspirin) de acile gidinceye kadar alınması gereken bir ilaçtır. Kardiyolojik muayene sonrasında herhangi bir sorun saptanmadığında ise diğer olasılıklar, örneğin boyun fıtığı, değerlendirilmelidir.

Boyun Fıtığı

Boyun fıtığı da ense ağrısına yol açabilen önemli bir rahatsızlıktır. Ense ağrısı ile birlikte omuza ve kola vuran ağrı/uyuşma, kolda kuvvet kaybı, hissizlik gibi belirtiler varsa, boyun fıtığı ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda servikal MR çekilerek ağrının sebebi anlaşılır ve gereken tedavi yapılır.

Omurilik ve Omurga Tümörü

Boyun fıtığında olduğu gibi ense ağrısı ile birlikte omuza ve kola vuran ağrı/uyuşma, kolda kuvvet kaybı, hissizlik gibi benzer belirtiler varsa, boyunda omurilik ya da omurga tümörü de şikayetlere sebep olacak hastalıklardan biridir. Servikal MR çekildiğinde tümör varsa bu heman anlaşılır ve gereken tedavi yapılır.

Beyin Kanaması ve Beyin Enfeksiyonu

Beyin kanamasının bazı türleri ensede ağrı yapabilir. Özellikle subaraknoid kanama adı verilen kanama türünde ensede ciddi ağrı olabilir. Bunun sebebi kafa içi basınc artmasına bağlı beyin ve omuriliğin etrafını saran durada gerginlik olmasıdır. Bu gerginlik hem baş ağrısına hem de ense ağrısına sebep olabilir. Beyinde enfeksiyon varlığında, özellikle de menenjit adını verdiğimiz enfeksiyonda benzer bir mekanizma ile hem baş ağrısı hem de ense ağrısı olabilir. Menenjit adı verilen enfeksiyon asıl olarak dura adlı zarın enfeksiyonudur ve dura çok hassas olduğu için bu durumda hem başta hem de ensede ciddi ağrı olur. Gerek subaraknoid kanama ve gerek menenjit tarzı enfeksiyonlarda bazen ense ağrısı o kadar şiddetli olur ki hasta başını öne eğip çenesini göğsüne değdiremez hale gelir. Bunun sebebi koruma mekanizması nedeni ile vücudun ensedeki kasları çok kasmasıdır. Bu duruma ense sertliği adı verilmektedir. Ense sertliği olan bir hastanın durumu acildir ve acil servise başvuru yapması gerekir.

Omurga Enfeksiyonu

Boyun omurları arasında bulunan disk adını verdiğimiz yapılar bulunur. Bazen bu yapılar mikrop kaparak enfekte olabilirler. Buna spondilodiskit adı  verilir. Bunun dışında vücudun herhangi bir bölgesinde bulunan enfeksiyon da kan yolu ile vücudun başka yerine taşınabilir. Bu durum ‘’sanki kanser dokusunun vücuda yayılması anlamına gelen metastaz’a’’ benzetilir. Dolayısı ile vücudun bir bölgesinde bulunan enfeksiyonun başka yere kan yolu ile yayılmasına enfeksiyonun hematojen metastazı adı verilir. Hematojen metastazlar genellikle omurilik kılıfı dışında abse benzeri iltihaba yol açarlar. Spondilodiskitte de benzer şekilde abse oluşabilir. Gerek spondilodiskit ve gerek spondilodiskit dışı abselerde de ense ağrısı görülebilir. Ense ağrısına ilave olarak kol ve bacaklarda ciddi felçler de olabilir. Böyle belirtiler varsa hemen acil  servise başvurmak gerekir.

Beyincik Sarkması ve Siringomyeli

Beyinciğin tonsil adlı kısmının omurilik kanalına doğru sarkmasına beyincik sarkması adı verilir. Beyincik aşağıya doğru sarktığı zaman omurilik kanalında beyin sapı ve omuriliğe doğru bir baskı olmaya başlar. Ayrıca beyin omurilik sıvısı beyinden omuriliğe ve omurilikten tekrar beyine doğru ritmik şekilde hareket eder. Beyinciğin aşağıya doğru sarkması nedeni ile beyin omurilik sıvısının bu bölgedeki dolaşımı tıkanmaya başlar. Bu tıkanıklık nedeni ile kafa içi basıncında artış meydana gelebilir ve bu da beyinde sıvı birikmesine yol açabilir. Ayrıca bu tıkanıklık nedeni ile omurilik içerisinde de sıvı birikmeye başlayabilir. Omurilik içerisinde sıvı birilmesine tıpta siringomyeli adı verilir. Gerek beyincik sarkması ve gerekse siringomyeli ensede ağrı yapabilir. Bu gibi durumlarda ağrı enseden başa doğru yayılabilir. İlave olarak kollarda da uyuşma/güçsüzlük görülebilir. Bu gibi durumlarda servikal MR çekilmesi gereklidir.

Ense Ağrısının Tedavi Seçenekleri

Medikal Tedavi

Ense ağrısının tedavisinde ilk adım, altta yatan nedenin belirlenmesidir. Kas spazmı gibi basit nedenlerde genellikle istirahat, sıcak uygulama, kantaron yağı gibi bitkisel yağlar ile hafif masaj yeterli olur. Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlardan mümkün olduğunca uzak durulması gerekir. Tansiyon yüksekliği, kalp problemleri, beyin kanaması veya omurgada enfeksiyon gibi daha ciddi nedenlerde spesifik tedaviler uygulanmalıdır. Bu gibi durumlarda hızlıca acil servise başvurmak gerekir. Boyun fıtığı varlığında fıtığın derecesine göre tedaviler yapılır. Eğer muayenede felç varsa ya da felç riski yüksekse cerrahi tedavi gerekir. Muayenede felç yoksa ya da felç riski düşük ise bu durumda önce ameliyat dışı tedaviler uygulanır. Şikayetler ameliyat dışı tedaviler ile geçmezse son çare olarak cerrahi tedavi uygulanır.

Fizik Tedavi ve Egzersiz

Ense ağrısının nedeni tansiyon yüksekliği, kalp problemleri, beyin kanaması, beyincik sarkması, siringomyeli veya omurgada enfeksiyon gibi ciddi bir neden değilse ve ameliyatlık düzeyde boyun fıtığı yoksa bu gibi durumlarda ense ağrılarında fizik tedavi ve egzersizler oldukça etkilidir. Özellikle boyun kaslarını güçlendiren ve esneten egzersizler, ağrının hafiflemesine ve tekrarlamasının önlenmesine yardımcı olabilir. Fizik tedavi uzmanı tarafından önerilen egzersizlerin düzenli olarak yapılması, uzun vadede boyun sağlığını korur.

Nöralterapi

Ense ağrısının nedeni tansiyon yüksekliği, kalp problemleri, beyin kanaması, beyincik sarkması, siringomyeli veya omurgada enfeksiyon gibi ciddi bir neden değilse ve ameliyatlık düzeyde boyun fıtığı yoksa nöralterapi de ense ağrısında oldukça etkili olabilecek bir yöntemdir. Nöralterapi ile prokain ya da lidokain adlı anestezik madde serum ile karıştırılır ve ince iğne yardımı ile ilgili bölgeye enjekte edilir. Nöralterapide amaç ağrıyı kesmek ya da o bölgeyi uyuşturmak değildir. Nöralterapinin kan dolaşımını artırıcı etkisi vardır. Ağrıların sebebi hemen daima kan dolaşımında azalmadır ve bu yüzden nöralterapi de ense ağrılarında ciddi düzeyde etkisi olabilen bir tedavi yöntemidir. Hatta ameliyatlık olabilecek durumlarda bile ağrıları kesebilmekte ve şikayetleri geçirebilmektedir. Hastanın durumunun nöralterapiye uygun olup olmadığı konusunda gerekli tetkikler yapılır ve hasta muayene edilir. Hastanın nöralterapiye uygun olduğu  tespit edilir ise hastaya uzman bir hekim tarafından nöralterapi uygulanır.

Alternatif Tedaviler

Bazı durumlarda, akupunktur, masaj terapisi ve yoga gibi alternatif tedavi yöntemleri de ense ağrısını hafifletmede faydalı olabilir. Bu tür tedaviler, özellikle stres kaynaklı kas gerginliklerinin azaltılmasında etkilidir.

Ense Ağrısının Önlenmesi

Doğru Duruş ve Ergonomi

Ense ağrısını önlemenin en etkili yollarından biri, doğru duruş ve ergonomik çalışma koşullarının sağlanmasıdır. Özellikle masa başında çalışanlar için monitörün göz hizasında olması, sandalyenin sırtı desteklemesi ve sık sık pozisyon değiştirmek önemlidir. Yanlış duruş, boyun ve sırt kaslarında gerginliğe neden olarak ense ağrısına yol açabilir.

Stres Yönetimi

Stres, kas gerginliklerine ve dolayısıyla ense ağrılarına yol açabilir. Bu nedenle stres yönetimi, ense ağrılarının önlenmesinde kritik bir rol oynar. Yoga, meditasyon, derin nefes alma teknikleri ve düzenli egzersiz gibi yöntemler, stresi azaltarak ense ağrısının önüne geçebilir.

Düzenli Egzersiz

Boyun ve sırt kaslarını güçlendiren düzenli egzersizler, ense ağrısını önlemede oldukça etkilidir. Bu egzersizler, kasların esnekliğini artırarak, kas spazmı ve gerginlik riskini azaltır. Özellikle oturarak çalışanların gün içinde sık sık kısa egzersizler yapmaları önerilir.

Zararlı Kimyasal Maddelerden Uzak Durma

Vücuda giren zararlı kimyasal maddeler farkında olmadan bize zarar verirler. Örneğin sigara içmek tüm vücuda zarar verir. Özellikle de damarların yapısını bozan sigara nedeni ile tansiyon yükselebilir ve ensede ağrı oluşabilir. Tansiyon yükselmese bile damar yapısındaki bozulma kan dolaşımının azalmasına yol açabilir. Kan dolaşımının bozulması ise direk olarak ağrıya sebep olan olumsuz bir durumdur. İşte bu nedenlerde dolayı vücuda giren her türlü zararlı kimyasal maddelerden (alkol, sigara, uyuşturucu, çamaşır suyu, organik olmayan deterjanlar vb.) uzak durulması genel sağlık açısından çok faydalı olduğu gibi ense ağrısı açısından da çok faydalıdır.

Yeterli Su İçme

Ağrıların sebebi hemen daima kan dolaşımındaki azalmadır. Eğer yetersiz su içersek hem kan dolaşımı azalır hem de atık maddeler vücutta birikir. Bu iki durum da tüm vucut sağlığımızı etkilediği gibi ense ağrısına da neden olabilir. Dolayısı ile doktorunuz tarafından aksi söylenmediği sürece günlük en az 2-2.5 lt su tüketmeniz sağlık açısından ve ense ağrısı açısından faydalıdır.

Ense Ağrısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. Ense ağrısı neden olur?
   Ense ağrısı birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Tansiyon yüksekliği, kas spazmı, boyun fıtığı, beyin kanaması, beyincik sarkması, omurga enfeksiyonu, omurga/omurilik tümörü ve kalp sorunları gibi çeşitli sağlık sorunları ense ağrısına yol açabilir.
2. Tansiyona bağlı ense ağrısını nasıl anlarım?
   Eğer ense ağrınıza baş ağrısı, baş dönmesi ve kulak çınlaması eşlik ediyorsa, bu durum tansiyon yüksekliğine işaret edebilir. Hemen tansiyonun ölçülmesi gerekir.
3. Ense ağrısı için ne zaman doktora gitmeliyim?
   Eğer ense ağrısı şiddetli ise, kola vuruyorsa, kuvvet ya da duyu kaybı gibi belirtiler eşlik ediyorsa, ilave olarak baş ağrısı/baş dönmesi/bilinç kaybı varsa, göğüs ağrısı eşlik ediyorsa, ense sertliği varsa vakit kaybetmeden acil servise başvurmanız gerekir.
4. Boyun fıtığı ense ağrısına neden olur mu?
   Evet, boyun fıtığı ense ağrısına yol açabilir. Özellikle ense ağrısı omuz ve kola vuruyorsa ve kuvvet veya duyu kaybı varsa, boyun fıtığından şüphelenilmelidir.
5. Kas spazmına bağlı ense ağrısı nasıl tedavi edilir?
   Kas spazmına bağlı ense ağrısında genellikle istirahat, kantaron yağı vb. bitkisel yağlarla hafif masaj, fizik tedavi, sıcak uygulama ve nöralterapi yöntemler ile tedavi edilir. Mümkün oldukça ağrı kesiciler ve kas gevşeticilerden uzak durmak gerekir. Eğer dayanılmayacak kadar şiddetli bir ağrı varsa bu durumda ağrı kesici ve kas gevşetici alınabilir. Ayrıca, düzenli boyun egzersizleri yapmak da ağrıyı hafifletir ve tekrarlamasını önler.
6. Ense ağrısı için hangi egzersizler önerilir?
   Boyun kaslarını güçlendiren ve esneten egzersizler ense ağrısı için faydalıdır. Fizik tedavi uzmanının önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapmak, ağrıyı hafifletir ve tekrarını önler.
7. Kalp problemleri ense ağrısına nasıl yol açar?
   Kalp problemleri, özellikle ağrı sol kola vuruyorsa, beraberinde göğüs ağrısı da eşlik ediyorsa ense ağrısına neden olabilir. Bu durumda acil servise başvurmak gerekir.
8. Ense ağrısının önlenmesi için neler yapabilirim?
   Doğru duruş, ergonomik çalışma koşulları, stres yönetimi, düzenli egzersizler, zararlı kimyasallardan uzak durmak ve yeterli su tüketimi ense ağrısının önlenmesinde etkilidir.
9. Alternatif tedavi yöntemleri ense ağrısına iyi gelir mi?
   Akupunktur, masaj terapisi ve yoga gibi alternatif tedavi yöntemleri, özellikle stres kaynaklı ense ağrılarını hafifletmede faydalı olabilir.
10. Ense ağrısı tekrarlarsa ne yapmalıyım?
    Eğer ense ağrınız tedaviye rağmen tekrarlıyorsa, mutlaka bir uzmana başvurmanız gerekir. Altta yatan başka bir sağlık sorunu olabilir ve ileri tetkik gerekebilir.