Çocuklarda Kafa Travması

Çocuklarda Kafa Travması: Önemli Detaylar ve Koruyucu Önlemler

Çocuklar, sürekli keşif ve oyun merakı nedeniyle kazalara daha açık hale gelir. Kafatası yapıları yetişkinlere göre daha ince ve hassas olduğundan, başlarına alacakları darbeler ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu makalede, kafa travması belirtilerinden korunma yollarına kadar geniş bir çerçevede bilgi bulacaksınız.

Kafa Travması Belirtileri

Bebeklikten okul çağına kadar çocuklarda görülebilecek kafa darbeleri hayati tehlike oluşturabilir. Çocukların çevresel tehlikeleri algılamaları, yetişkinlere oranla daha zordur. Örneğin, bir yetişkin düşme esnasında elleriyle başını koruma refleksi gösterebilirken, çocuklar bunu başaramaz. Kafa travması geçiren çocuklarda şu belirtiler görülebilir:

• Bilinç kaybı
• Fışkırır tarzda kusma
• Vücudun bir tarafının daha az hareket etmesi
• Uykuya meyil ya da uyanamama
• Epilepsi nöbeti

Bu belirtiler mevcutsa, acil tıbbi müdahale gereklidir. Hafif kafa travmalarında ise 24 saat boyunca gözlem altında tutulmak önemlidir.

Kafa Travmalarının Mevsimsel Dağılımı

Çocukluk döneminde görülen kafa travmalarının yüzde 50’si yaz aylarında gerçekleşir. Trafik kazaları, yüksekten düşmeler ve evde ya da dışarıda basit düşmeler en yaygın nedenlerdir. Evde gerçekleşen kazalar genellikle annenin kucağından düşme, merdivenden kayma veya sandalyeden düşme şeklinde olurken, dışarıda düşmeler park ve oyun alanlarında görülür.

Çocukları Kafa Travmasından Koruma Yolları

Kazalar önlenemez olsalar da alınabilecek tedbirlerle etkileri hafifletilebilir:

• Hoplatmaktan Kaçının: Çocukları oynatırken yapılan hoplatma hareketleri, beyin sarsıntısına neden olabilir.
• Yalnız Bırakmayın: Koltuk üzerinde bıraktığınız çocukların çevresini yastıklarla destekleyin ve 4 yaşından küçük çocukları asla yalnız bırakmayın.
• Merdiven Güvenliği Sağlayın: Beş yaş altı çocukların merdivenlerden tek başına inip çıkmasına izin vermeyin.
• Eşyaları Sabitleyin: Evdeki mobilyaları duvara sabitleyerek devrilme riskini ortadan kaldırın.
• Kask Kullanın: Bisiklet, scooter ve paten kullanırken kask takılmasını teşvik edin.
• Oto Koltuğu ve Emniyet Kemeri: Seyahat esnasında oto koltuğu kullanarak ve kemerleri bağlı tutarak güvenlik sağlayın.

Kalıcı Hasarların Etkileri

Kafa travmalarının ardından oluşabilecek kalıcı hasarlar, genellikle travmanın şiddeti ve müdahale sürecine bağlıdır. Cerrahi işlemlerle kemik doku onarılsa da beynin zarar gören bölgesine bağlı olarak görme, konuşma ve hareket fonksiyonlarında bozukluklar yaşanabilir. Vücudun bir tarafının işlevini kaybetmesi ya da bilinç kaybı gibi durumlar da görülebilir.

Kafatasında Çatlak Olması Durumunda Yapılacaklar

Kafa travması sonucu çatlak oluşan durumlarda yapılması gerekenler şunlardır:

• • Hafif Düşmeler: Bilinç kaybı, kusma, hareket kısıtlılığı gibi belirtiler olmayan çocuklar önerilerle eve gönderilir. Evde iken bilinç kaybı, uykuya meyil, kusma vb. olursa hemen tekrar acile başvuru yapılmalıdır.
  • Ciltte Yaralanma Durumu: Filmde çatlak bulunmayan ancak yara alan çocukların yarası kapatılarak antibiyotik tedavisi önerilir.
  • Çatlak Olan Ama Kanama Olmayan Durumlar: 24 saat gözlem yapılır ve gözlem sırasında klinik durumda kötüleşme olmaması durumunda çocuk eve önerilerle gönderilir.

• Çatlak Olmayan Ama Kanama Olan Durumar: Bazen kafa travması sonrasında kafatası kemiği sağlam olup beyin kanaması görülebilir. Böyle durumlarda kanama hafif şiddette ise klinik duruma göre birkaç gün çocuk hastanede yatarak takip edilir. Kötüleşme olmaması durumunda önerilerle taburcu edilir. Taburcu olduktan sonra evde çocuk ilk 1 ay dikkatlice takip edilir. Şikayet olması durumunda hemen tekrar acile başvuru yapılır. Herhangi bir şikayet olmasa dahi 1 ay sonra mutlaka çocuk uzman beyin cerrahına kontrole götürülür. 

• Çökme Kırıkları: Kafa travmasına bağlı bazen kafatası kemiği kırılarak içeriye doğru çöker. Çökme kırığı adı verilen bu kırıklarda beyinin zarına ya da beyine baskı olabilir. Bu gibi durumlarda ciltte de yaralanma varsa enfeksiyon riski de olur. Böyle durumlarda çökmenin şiddetine bağlı beyinde yaralanma ve kanama da oluşabilir. Klinik durum, çökme ve yaralanmanın derecesine göre acil cerrahi müdahale gerekebilir. Hafif durumlarda sadede izlem yapılıp birkaç gün sonra önerilerle taburcu edilebilir.

• Ciddi Kanamalar: Kafa travmasından sonra darbe alınan bölgenin altında çatlak olsa da olmasa da beyin zarı ile kemik arasında ya da beyin zarın ile beynin arasında ya da nadiren beyinin içinde kanama oluşabilir. Beyin zarı ile kemik arasındaki kanamalar ile beyin zarı ile beyin arasındaki kanamaların kalınlığı kabaca 1 cm’den büyük kanama varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Klinik durum iyi ise bazen takip edilebilir ve takip edildiğinde kanama bazen çok hızlı olarak emilebilir. Bazen de 1 ay sonra kanama tamamen emilip hastada hiç bir belirti kalmayabilir. Kafa travmasına bağlı nadiren beyin içerisinde kanama olur. Beyin içindeki kanamalarda hastanın muayenesi ve kanamanın şiddetine göre acil ameliyat yapılır. Acil ameliyat gerekmeyen durumlarda yakın gözlem yapılır ve klinik duruma göre karar verilir.

Kafa Travması Sonrasında Yapılan Bilgisayarlı Tomografi’de Radyasyon Var Mı?

Travma sonrasında acile başvuran hastalarda yapılacak ilk görüntüleme yöntemi hemen daima bilgisayarlı tomografidir (BT). BT’de röntgene kıyasla oldukça yüksek bir radyasyon vardır. Bit BT çekiminde bir röntgen çekiminin yaklaşık olarak 250 katı kadar fazla radyasyon vardır. Acile kafa travması sonrasında başvuran hastalara çekilen ilk BT’de bir sorun yoksa bundan sonra çocuğun klinik durumunda belirgin bir bozulma olmadan BT çekimi yapılırsa bu durumda %90 ve üzeri oranda BT yine temiz çıkacaktır. Hatta ilk çekilen BT’de kafatasında kanama olmadan sadece çatlak olan durumlarda da takipte klinik kötüleşme olmadan BT çekilirse bu gibi durumlarda da %90 ve üzeri ihtimalle BT’de kötüye gidişat olmayacaktır. Dolayısı ile travma sonrasında gereksiz yere BT çekiminden kaçınmak gerekir. Radyasyon normalde kanser riskini artırır ve çocuklarda bu risk daha da fazladır. Kafa travmasından sonra hastanede yatan ve BT’sinde problem olmayan, sadece çatlak olan ya da çatlak ile beraber hafif kanama olan ya da ameliyat olup durumu iyi olan ve sonraki süreçte genel durumu iyi olan hastalarda belirgin bir şikayet yoksa ve tekrar BT çekmeyi gerektirecek ciddi bir gerekçe olmadığı sürece BT çekmenin çocuğa radyasyon vermekten başka bir anlamı yoktur. Yine de bir görüntüleme yapılacaksa ön planda MR görüntüleme yapılması çocuğun gereksiz yere radyasyon almasının önüne geçecektir. Küçük çocuklar MR’da hareket edeceği için görüntü kalitesi bozulur ve anestezi vermeden küçük çocuklara MR çekilmesi pek mümkün değildir. Böyle durumlarda eğer illa görüntüleme yapılması gerekli ise bu durumda sedasyon tarzında hafif anestezi verilerek çocuğun hareket etmesi engellenilerek de MR görüntüleme yapılabilir ya da bu mümkün değilse mecburen BT görüntüleme yapılır.

Sık Sorulan Sorular

1. Kafa travması sonrası hangi belirtiler acil müdahale gerektirir? Bilinç kaybı, epilepsi nöbeti geçirme, fışkırır tarzda kusma, vücudun bir tarafında hareket kısıtlılığı gibi belirtiler acil müdahale gerektirir.
2. Kafa travması durumunda çocuk neden hastanede gözlem altında tutulur? Kafa travması sonrasında hastaneye başvuru anında yapılan BT görüntülemede bir sorun olmayabilir ama travmadan sonraki saatlerde beyin kanaması vb. bir sorun oluşabilir. Beyin kanaması vb. bir durumda hızla müdahale edilmezse durum ölümcül olabilir. İşte bu yüzden kafa travması yaşayan hastalar BT görüntülemeleri temiz olsa bile hemen eve gönderilmezler.
3. Evde alınabilecek önlemler nelerdir? Eşyaları sabitlemek, merdiven güvenliği sağlamak ve çocukları yalnız bırakmamak etkili yöntemlerdir.
4. Çocuklarda hoplatma neden tehlikelidir? Hoplatma sırasında beyin, kafatasının içinde hareket ederek hasar alabilir.
5. Yaralanma durumunda evde neler yapılmalıdır? Basit yaralanmalarda yarayı temizleyip sararak doktora başvurulması tavsiye edilir.
6. Kask takmanın önemi nedir? Kask, dış darbeleri absorbe ederek kafa travmalarını önler.
7. Kafatası çatlağı durumunda nasıl bir tedavi uygulanır? Çatlağın boyutuna ve altında kanama olup olmamasına göre cerrahi müdahale gerekebilir.